Cənubi Qafqazın ən böyük istilik elektrik stansiyası

Ötən əsrin 70-80-ci illərində tikilən Cənubi Qafqazın ən böyük elektrik stansiyasında görülən yenidənqurma işləri yekunlaşıb. İstismar müddətini bitirən elektrik stansiyası əvvəlkindən də müasir və səmərəli vəziyyətə gətirilib.

İyunun 26-27-də “Azərenerji” ASC bir qrup media nümayəndəsinin iştirakı ilə “Azərbaycan” İstilik Elektrik Stansiyasına (İES) media-tur təşkil edib.

Media-tur zamanı jurnalistlərə yenidənqurma çərçivəsində görülən işlər, istifadəyə verilən yeni sistemlər barədə ətraflı məlumat verilib.

Belə ki, 2018-ci ilin 3 iyul tarixində istismar müddətini bitirən və kritik həddə fəaliyyətini davam etdirən “Azərbaycan” İES-də baş verən qəza nəticəsində enerji sistemi çökmüşdü.

Mingəçevirdə baş verən məsələyə dərhal Prezident İlham Əliyev birbaşa müdaxilə edərək, Dövlət Komissiyası yaradıb. Araşdırma zamanı isə günahkarların müəyyən olunaraq, cəzalandırılması ilə yanaşı kompleks araşdırmalara da qərar verilib.

Məlum olub ki, qəzadan əvvəl stansiyanın qoyuluş gücü 2400 meqavat (MVt) olsa da, maksimum 1680 meqavat güclə işləyib və stansiyanın enerji blokları, qazanlar, sexlər, yarımstansiyalar, mühafizə sistemləri də daxil olmaqla bütövlükdə nəhəng enerji obyekti istismar müddətini başa vurub. Dayanıqlıq, etibarlıq və təhlükəsizlik ən minimum səviyyəyə düşüb.

Beynəlxalq şirkətlərin apardığı texniki monitorinq və audit hesabatlarında birmənalı şəkildə bildirilib ki, “Azərbaycan” İES ömrünü başa vurub. Stansiya ən yaxşı halda 2022-ci ilə qədər fəaliyyət göstərə bilər ki, bu da çox təhlükəlidir. Belə bir vaxtda Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli, çevik və sərt müdaxiləsi ilə stansiyada bütün parametrlər üzrə tikinti, yenidənqurma və təmir işlərinə start verilir. Hər biri ayrı-ayrılıqda elektrik stansiyası statusunda olan səkkiz enerji bloku, ölkənin üç ən böyük yarımstansiyasından biri olan 500 kV-luq və qəza baş verən 330 kV-luq yarımstansiyalar, dağılmış Qarabağ kanalı, sexlər, bir sözlə 183 hektar ərazisi olan “Azərbaycan” İES tikinti şəhərinə çevrilib.

Beləliklə tikinti, yenidənqurma və bərpa prosesi xüsusi diqqətdə saxlanılıb və yenidənqurma tədbirləri çərçivəsində səkkiz enerji blokunda lazım olan texniki avadanlıqlar, material və ehtiyyat vasitələr təmin edilib.

Cənubi Qafqazın ən böyük istilik elektrik stansiyasında görülən işlər barədə məlumat verən “Azərenerji” ASC-nin vitse-prezidentinin müavini Vüqar Şahmuradov “Azərbaycan” İES-in ölkədə mazutla işləyən yeganə elektrik stansiyası olduğunu deyib:

“Stansiya həm qaz, həm də mazutla fəaliyyət göstərə bilir. Hazırda ehtiyatımız 245 min ton mazutdur. Əgər qaz təchizatında hər hansı problem yaranarsa, mazut ehtiyatı İES-in bir ay tam gücü ilə işləməsini təmin edə bilər.

İES ərazisində 18 mazut çəni tikilib. Yenidənqurma işləri çərçivəsində mazut təsərrüfatının yanğınsöndürmə sistemi də tam yenilənib. Belə ki, köpüklə avtomatik yanğınsöndürmə sistemi hazırlanıb və artıq istifadəyə verilib”.

Stansiyanın ərazisindən keçən “Yuxarı Qarabağ” kanalının dib hissəsi, sağ və sol yamacları bir kilometr məsafədə betonlanaraq əsaslı təmir edilib.

Qəza baş verən 330 və 500 kV-luq yarımstansiyalarda hava açarları eleqaz açarlarla əvəzlənib, istismar müddətini bitirdiyindən hər an partlaya bilən bütün cərəyan, o cümlədən gərginlik transformatorları yenilənib.

Yarımstansiyada kommutasiya aparatları, idarəetmə, mühafizə, nəzarət kabelləri, kabel kanalları tam yenidən qurulub. Yarımstansiyalar üçün yeni idarəetmə binaları tikilib və ən müasir avadanlıqlarla təchiz edilərək istismara verilib.

Bununla yanaşı “Azərbaycan” İES-in Baş İdarəetmə Mərkəzi tikilib. Burada hündürlüyü üç, eni 24 metr olan monitor vasitəsi ilə seksiyalar üzrə səkkiz enerji bloku, yarımstansiyalar, yüksək gərginlikli xətlər avtomatik rejimdə idarə olunur. Azərbaycan İES-in əks-qəza avtomatikası, SCADA Dispetçer sistemi tam yenidən qurulub.

Eyni zamanda binada regional Tədris Mərkəzi tikilərək istifadəyə verilib.

Yanğından mühafizə idarəsi əsaslı təmir edilib. Burada yanğına qarşı yeni nasos stansiyası qurulub, köpüklə söndürmə sistemi quraşdırılıb. Stansiyanın perimetr üzrə videomüşahidə sistemi ilə təchiz edilmiş altı kilometr uzunluğunda yeni mühafizə hasarı, altımərtəbəli mühəndis korpusu da daxil olmaqla əsas və köməkçi binalar kompleks şəkildə yenidən qurulub.

Ümumilikdə, görülən işlər nəticəsində istismar müddətini bitirən Cənubi Qafqazın ən böyük istilik elektrik stansiyasının ömrü ən azı 20 il uzadılaraq etibarlılıq, dayanıqlıq, səmərəlilik və təhlükəsizlik təmin edilib. Ən əsası 600 meqavatdan artıq “itirilmiş” güc bərpa olunub.

Xatırladaq ki, iyunun 25-də Azərbaycan Respublikasının Orezidenti İlham Əliyev yenidənqurma işləri tamamlanan “Azərbaycan” İstilik Elektrik Stansiyasının (İES) açılışında iştirak edib.